Haydut Gezegenler: Yeni Hipotezler ve Keşiflerin İzinde

Bilim insanları belirli bir yıldızın yörüngesinde dönmek yerine uzayda başıboş şekilde sürüklenen gezegenlere ‘haydut gezegen’ adını veriyor.




Bu gezegenler birbiri etrafında dönen ikili sistemlerden oluşuyor.

Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) öncülüğünde işletilen yenilikçi James Webb Uzay Teleskobu’yla yapılan incelemeler, Orion Bulutsusu’nda Jüpiter büyüklüğündeki haydut nesne çiftlerini ortaya çıkarmıştı. Araştırmacılar bunlara ‘JuMBO’ kısaltması adını verdi.

JuMBO çiftlerinden her biri Jüpiter’in kütlesinin 0,7 ile 30 katı arasında gaz devlerinden oluşuyor.


Bu çiftlerdeki gezegenler, herhangi bir yıldızın yörüngesine bağlı değil.

Birbirlerinin etrafında yaklaşık 25 ila 400 astronomik birim mesafeyle dönüyorlar.

Karşılaştırmak gerekirse Dünya ile Güneş arasındaki mesafe 1 astronomik birim olarak kabul ediliyor.


Gökbilimciler bu gizemli çiftlerin nasıl oluştuğuna dair daha önce birkaç fikir öne sürmüştü.

Bir teoriye göre JuMBO’lar bir yıldızın etrafında ortaya çıktılar ama diğer nesnelerle çarpışarak birbirlerine yaklaştılar ve ana yıldızlarından uzaklaşarak yörüngelerinden kaçtılar.

‘Önceden yoktular’​

Habere göre dünyanın en güçlü teleskobu James Webb’in gözlemlerinin kullanıldığı yeni çalışmadaysa farklı bir fikir ortaya atıldı: “Orion Bulutsusu’nun JuMBO’ları önceden var olan gezegen çiftleri değil, embriyonik yıldızların ‘kalpleri’ydi.”

Embriyonik yıldızlar​

Bir yıldız, ön-yıldız çekirdeği adı verilen büyük ve yoğun bir gaz ve toz bulutundan oluşuyor.

Çekirdek büyüdükçe, kendi ağırlığı altında çökerek ön-yıldız adı verilen bir bebek yıldızı meydana getiriyor. Çekirdek parçalanırsa ikili veya hatta üçlü yıldızlar doğabiliyor.

Ancak bu doğum yerleri hiç de sakin yerler değil.

Orion Bulutsusu gibi inanılmaz derecede yüksek enerjili radyasyon üreten devasa yıldızlarla çevrili ortamlar olabiliyorlar.

Bu kargaşa da ön-yıldız çekirdeklerinin dış katmanlarının soyulmasına ve çekirdeğin küçük kütleli bir nesneye dönüşerek sıkışmasına sebebiyet verebiliyor.

Sonuç olarak yıldızın kendisi bir gezegene veya kahverengi cüceye dönüşüyor. Hidrojeni helyuma dönüştürecek kadar gücü olmadığı için bunlara ‘başarısız yıldız’ da deniyor.

The Astrophysical Journal’de yayınlanan araştırmada aynı mekanizmanın JuMBO’lar oluşturup oluşturamayacağını merak etti.

Britanya’daki Sheffield Üniversitesi’nden araştırma ekibi simülasyonlarla bu teoriyi test etti ve fikirlerinin mümkün olduğu sonucuna vardı.